Cung đạo Nhật Bản: Sự an bình nội tại mới chính là bí kíp giúp mũi tên phóng trúng đích

Năm 2012, khi đang du học tại Nhật Bản, tôi đã tham gia câu lạc bộ Cung Đạo (弓道) của Nhật Bản. Và có thể nói, gần một năm luyện tập bộ môn này chính là khoảng thời gian đáng giá nhất tại Nhật Bản mà tôi từng trải qua. 

Trong bài viết này, tôi xin được chia sẻ về trải nghiệm đó, đồng thời cũng chia sẻ quan điểm của mình về việc rèn luyện sức khỏe để có một tinh thần vững vàng và tích cực.

Do nơi luyện tập của tôi là Câu lạc bộ Cung Đạo của trường đại học Chukyo, nên cách thức tổ chức có thể sẽ khác một chút so với những Đạo trường khác, hay câu lạc bộ Cung đạo tại Hà Nội. 

(Nếu bạn thấy có sự sai lệch thông tin, xin hãy comment để mọi người có thể biết thêm nhé!)

Cung đạo không phải một môn thể thao!

Cung Đạo (弓道) là bộ môn thể thao có tính chất nghệ thuật và nghi lễ của Nhật Bản. Sở dĩ nói như vậy, là vì trong nội dung rèn luyện của bộ môn này, ngoài kĩ thuật bắn cung thì còn có nhiều nghi thức, triết lý mang đậm nét văn hóa truyền thống Nhật Bản. Thế nên rèn luyện Cung Đạo không chỉ giúp bạn nâng cao thể lực, mà còn giúp bạn nâng cao vốn sống của mình.

Không phải cứ vào Đạo trường là được học cung đạo...

Cũng như Kiếm Đạo (剣道), nơi tập luyện Cung Đạo được gọi là Đạo Trường (道場). Không phải cứ bước vào Đạo Trường là bạn sẽ được tập cung đạo, mà bạn phải đi từ cấp thấp rồi mới lên cấp cao. Dựa trên cấp độ của bạn, nội dung tập luyện và nội dung công việc cũng khác nhau.

Cấp thấp - thường là người mới vào câu lạc bộ, các sinh viên năm nhất

Nội dung luyện tập:

Trong 1 đến 2 tháng đầu, bạn chỉ tập tư thế giương cung, ngắm bắn bằng cách cầm một sợi dây ngắn thay thế cho mũi tên. Sau khi được các sempai (đàn anh) xác nhận đạt chuẩn, bạn sẽ được tập giương cung thật và dùng những cây cung có sức căng thấp (dưới 10kg) để tập nâng, kéo cung. Khi vượt qua bước này, bạn sẽ được dùng một mũi tên không đuôi bắn vào bó rơm đặt trước mặt mình.

Sau khi hoàn thành bước bắn thử vào bó rơm, bạn sẽ bắt đầu được tập bắn vào bia cùng các anh chị năm trên.

Nội dung công việc:

Trong giai đoạn làm quen này thì bạn chủ yếu chỉ phải dọn dẹp lau chùi Đạo Trường trước và sau buổi tập. Trong quá trình tập, bạn cũng phải đi nhặt tên sau khi các bạn khác bắn vào bia rồi dùng khăn lau sạch, bỏ vào chỗ cũ. Trong những buổi ăn uống giao lưu, vì là "ma mới" nên các bạn cũng không phải đi phục vụ đồ ăn cho các anh chị cấp trên.

Cấp trung - thường là người đã vào câu lạc bộ được 1 năm, các sinh viên năm hai

Nội dung luyện tập: 

Tập bắn cung vào bia và đi thi đấu các giải thể dục thể thao. Ghi lại kết quả luyện tập vào sổ theo dõi thành tích hội viên.

Nội dung công việc: 

Các bạn cấp trung sẽ phải phụ trách khá nhiều việc. Trước buổi tập, họ là người đặt các tấm bia vào vị trí, căn chỉnh cho hợp lý. Trong buổi tập, họ vừa phải tập luyện cho chính mình, vừa phải hướng dẫn các bạn mới. Trong các bữa ăn nhậu, họ là người đem các món ăn từ tay nhân viên lên bàn tiệc, vừa đặt đĩa lên bàn vừa phải giới thiệu món ăn. Ngoài giờ tập, họ còn có nhiệm vụ cùng các bạn năm nhất dán bia mới, sửa sang Đạo Trường nếu cần.

Cấp cao - thường là các đàn anh sinh viên năm ba

(Sinh viên năm tư phải lo xin việc và tốt nghiệp nên sẽ kết thúc hoạt động vào cuối năm ba)

Nội dung luyện tập:

Họ sẽ phải làm những công việc giống như cấp trung, nhưng ở cấp cao, học viên cần làm thêm phần lên kế hoạch huấn luyện cho các thành viên cấp trung, cấp thấp.

Nội dung công việc:

Các học viên cấp cao chính là người quản lý tài chính, lên lịch thi đấu, giao lưu cho toàn câu lạc bộ. Vì thế, họ sẽ rất bận rộn để vừa tập luyện, vừa làm những công việc quản lý, ngoại giao.

Vào Đạo trường không chỉ để học cung đạo

Rèn luyện "Chân - Thiện - Mỹ" qua cung đạo

Một người bạn luyện Kiếm Đạo của tôi từng nói, những môn võ có chữ Thuật như Nhu Thuật (Jiujitsu) là những môn dạy về thực chiến, trong khi những môn có chữ Đạo như Kiếm Đạo (Kendo) là những môn chú trọng rèn luyện tâm tính con người. Tôi hoàn toàn đồng ý với anh sau khi  được trải nghiệm một năm ở câu lạc bộ Cung Đạo.

Trong quyển sổ tay rèn luyện cung đạo do các đàn anh cung cấp đều cho ta thấy rõ việc rèn luyện "Chân Thiện Mỹ" thông qua cung đạo. Những yếu tố đó nghe có vẻ xa vời, nhưng thực ra đó là những tiến bộ về mặt nội tâm mà bạn có được sau khi nghiêm túc rèn luyện bộ môn này.

Chẳng hạn như, một buổi học Cung Đạo bắt đầu từ Lễ. Theo đó, bạn phải xin phép trước khi bước vào Đạo trường. Y phục luyện tập (Hakama) phải chỉnh tề sạch sẽ. Trước khi vào buổi tập, bạn phải làm lễ bái bàn thờ thần linh trên cao. Trước khi bước ra bắn tên, bạn phải làm động tác chào khán giả. Sau buổi tập, bạn tiếp tục phải làm lễ bái bàn thờ thần linh một lần nữa. Nghi thức tạo nên sự tôn trọng, và sự tôn trọng tạo nên một con người tử tế. 

Bên cạnh đó, tôi cũng biết được một nghi thức rất hay ho của "Lễ" trong câu lạc bộ cung đạo. Đó chính là trong tiệc rượu, người cấp thấp sẽ rót rượu cho người cấp cao trước; sau đó, người cấp cao lại rót rượu ngược lại cho cấp dưới; sau cùng, hai người sẽ cùng uống rượu để thể hiện sự tôn trọng lẫn nhau. Điều này khá giống văn hóa cụng ly tại Việt Nam, nhưng khoảng dừng để hai người rót rượu cho nhau chính là khoảng lặng đặc biệt, nhằm thể hiện sự tôn trọng dành riêng cho đối tượng mà bạn đang cụng ly cùng.

Ban đầu tôi đến với cung đạo vì sự tò mò và thích thú hình tượng những anh hùng dùng cung tên điêu luyện như Robin Hood, Legolas v.v. Nhưng khi tập cung Đạo, tôi học thêm được bài học rằng: nếu chúng ta dành sự tôn trọng cho những người xung quanh, chúng ta sẽ nhận được sự tôn trọng tương tự từ họ. 

Rèn luyện sự cẩn trọng 

Sự luyện tập của cung đạo còn đem đến cho tôi những bài học về đạo làm người, sự tập trung.

Chẳng hạn như, trong kỹ thuật bắn cung của cung đạo, nội dung chính là 射法八節 (Cách bắn tên gồm tám bước) mà tất cả những cung đạo sinh đều phải chuyên tâm tập luyện và thực hiện thuần thục. Bạn sẽ không được thêm hay bớt bất cứ bước nào.

Đã có lúc tôi bắn tên trúng bia 3 đến 4 lần, nhưng lại thiếu mất một bước trong tám bước và lập tức bị phê bình. Sau này khi tập quen rồi tôi mới hiểu ra: Nếu bạn thực hiện đúng tám bước, thì tỉ lệ bắn trúng bia sẽ cao hơn. Ngược lại, nếu bạn chỉ chăm chăm bắn trúng bia mà trở nên sốt ruột, vội vã thì việc bắn trúng bia thực chất chỉ là ăn may và bạn chẳng thể nào khá hơn được.

Tôi đã từng tự hỏi vì sao lại phải khắt khe như vậy? Nhưng thực chất, khi bạn làm đúng những điều căn bản này, bạn sẽ dễ dàng kiểm soát hành động của mình. Chính sự hiểu rõ những gì mình làm trong tám bước bắn cung mới giúp bạn hiểu được cách thức để bắn tốt hơn cũng như nhận ra những sai sót để sửa đổi. Và thông qua sự cải thiện dần dần theo thời gian đó, bạn sẽ tiến bộ nhanh và vững chắc hơn.

Điều này cũng đã được kiểm chứng trong thực tế khi những người thực hiện đẩy đủ quy trình Plan  - Do - Check - Act đều thành công. Đó là bởi họ thực sự biết tại sao mình thành công/thất bại và áp dụng vào những thử thách tiếp theo.

Rèn luyện sự tập trung

Một điều tuyệt vời khác mà tôi cảm thụ được đó chính là sự tăng cường khả năng tập trung khi tập bắn cung. Trong hai tiếng đồng hồ của mỗi buổi tập, thực tế thì mỗi thành viên chỉ được bắn tên khoảng... 2 lần, mỗi lần 4 mũi (vì trong 2 tiếng ấy, bạn cần làm nhiều việc khác như vệ sinh Đạo trường, thay quần áo tập, họp, tập thể lực, lấy tên về sau khi bắn v.v...). Như vậy mới thấy thấy, 8 mũi tên trong buổi tập ấy "đáng trân quý" đến nhường nào. Đó chính là 8 mũi tên chứa đựng công sức tập luyện, làm việc của bạn và sự chỉ dẫn của các đàn anh trong suốt 2 tiếng. Thế nên, dù bắn trúng hay không, điều quan trong là bạn đã tập trung bắn nó ở tư thế chuẩn chỉ nhất, để mũi tên được phóng ra mạnh mẽ và dứt khoát nhất!

Giây phút khi cung đã lên dây, tôi trở thành KHÔNG-GÌ-CẢ

Đó chính là lý do sự tập trung sẽ được nâng lên tối đa mỗi khi bạn đặt một mũi tên lên dây cung và thực hiện tám bước ngắm bắn. Bên ngoài Đạo trường, tôi là gã sinh viên nghèo phải đi làm thuê những công việc tay chân, lên giảng đường với cái bụng đói và tự ôm nỗi buồn đau mà không dám chia sẻ với gia đình. Còn trong Đạo trường, tại giây phút cung đã lên dây, tôi trở thành KHÔNG-GÌ-CẢ: không còn đau khổ hay hạnh phúc, mừng rỡ hay tức giận, sợ hãi hay hào hứng. Vì thế mà tôi thấy mình tự do, thoát khỏi mọi ràng buộc của cuộc đời và của bản ngã nhỏ bé đầy yếu kém này. Sau khi cảm nhận được sự sẵn sàng, tôi thả dây cung cho mũi tên vút bay về điểm đích. Mũi tên ấy có thể trúng, cũng có thể không, nhưng nó là ấn chứng cho việc tôi đã được sống những phút giây thoát khỏi nỗi lo cơm áo gạo tiền. Và tâm trí tôi lúc ấy đã thấp thoáng đạt được trạng thái Vô Ngã mà Đức Phật và những người thiên tài đã đạt được từ lâu. Sau này khi đi làm, tôi thường cố gắng mô phỏng cảm giác khi bắn cung để giải quyết những trường hợp cần tập trung cao độ trong cuộc sống.

Nhờ tác động của cung đạo mà tôi hiểu ra sự quan trọng của vận động đối với tâm tính con người. Nó giúp chúng ta giải tỏa stress, tăng sức khỏe lẫn khả năng tập trung. Vì thế mà sau khi từ Nhật trở về Việt Nam, tôi thường cố gắng duy trì vận động bằng cách đạp xe đi làm, đi bơi và tập gym. Hễ có bạn trẻ nào than thở rằng chán đời, tôi sẽ gợi ý họ tập một môn thể thao nào đó đầu tiên. Bởi lẽ, muốn làm gì cũng cần sức khỏe, và sống tích cực cũng không ngoại lệ các bạn ạ!

Có thể tập cung đạo ở Việt Nam không?

Hiện nay tại Việt Nam chỉ có một câu lạc bộ Cung Đạo tại Hà Nội tên là Hanoi Kyudo. Câu lạc bộ hoạt động tại Quận Cầu Giấy, Hà Nội từ 2012 và thường xuyên chiêu sinh cũng như có những hoạt động giao lưu.

Bạn có thể tham khảo thông tin tại đây nhé.

Lời kết

Cung Đạo còn hàm chứa rất nhiều bài học và sự khai sáng. Nếu được lựa chọn lại lần nữa, tôi vẫn sẽ chọn học cung đạo chứ không cắm đầu đi làm thêm như tôi đã từng chọn. Hi vọng rằng bài viết này sẽ giúp người hữu duyễn sẽ đến với cung đạo, nhận được những giá trị trân quý từ bộ môn này.