Muốn lương thiện? Cần dũng khí!

Cuối tháng 8 vừa qua, cộng đồng fan hâm mộ của hãng truyện DC lại lên cơn sốt khi đuợc chứng kiến trailer của phiên bản điện ảnh mới toanh dựa trên nhân vật huyền thoại Batman (do Robert Pattinson thủ vai chính). Vậy điều gì đã làm nên sức hút của nhân vật này bất chấp đã có hàng chục phiên bản khác nhau của anh ta trên các phuơng tiện giải trí?

Ra mắt lần đầu vào năm 1939, Batman không thu hút nguời đọc bằng siêu sức mạnh, siêu tốc độ hay khả năng bắn ra tia laser như những siêu anh hùng khác. Anh là một tỉ phú với trí tuệ, sức khỏe đạt đến đỉnh cao của nhân loại và một ý chí dường như bất khả hủy hoại.

Nhắc đến ý chí, hẳn nhiều bạn sẽ nghĩ rằng chỉ cần có mong muốn làm điều tốt là được. Nhưng thực sự, làm siêu anh hùng hay bất kì việc gì trong đời, một ý chí mạnh mẽ để tập trung vào mục tiêu của mình lại quan trọng hơn chúng ta tưởng.

Chính vì thế, khi xây dựng hình tượng một con người trở thành siêu anh hùng, các nhà biên kịch thường tạo ra các chi tiết để nêu lên ý chí của họ khi họ còn là những nguời bình thường vô danh (zero). Và ý chí đó vẫn theo suốt hành trình của họ đến khi họ đã thành anh hùng (hero). 

Một ví dụ tiêu biểu là nhân vật Captain America do Chris Evans thủ vai trong vũ trụ điện ảnh Marvel. Trong bộ phim Captain America The First Avenger năm 2011, chúng ta được thấy nhân vật này trước khi tiêm huyết thanh siêu chiến binh: anh ta tên Steve Rogers, một thanh niên còi cọc, nhưng có lòng yêu nước. Dù luôn bị bắt nạt và phải nhờ cậu bạn thân Bucky bảo vệ, Steve vẫn luôn đứng lên khi bị bắt nạt. Câu thoại "I can do this all day" (Tôi có thể làm thế này cả ngày) nói trước những kẻ bắt nạt ngày anh còn trẻ đã được lặp lại trong các phần phim sau, khi Steve Rogers- Captain America phải đối mặt với vô số ác nhân, và thậm chí là người đồng đội Iron Man. 

Một tình tiết đáng chú ý khác là khi Steve đang trong trại huấn luyện, vị sĩ quan huấn luyện đã ném một trái lựu đạn giả vào giữa đám lính mới. Hầu hết mọi người đều bỏ chạy trong khi Steve lại chọn cách dùng thân mình đè lên quả lựu đạn, chấp nhận hi sinh để bảo vệ nguời khác. Chính tinh thần quả cảm đó đã giúp Steve được chọn làm người tiêm huyết thanh siêu chiến binh. Bởi lẽ, những nhà khoa học cần biết chắc họ sẽ trao sức mạnh cho một người sẵn sàng dùng nó vào mục đích tốt đẹp chứ không phải một kẻ ích kỉ tham mê quyền lực.

Có thể nói, tuy mỗi siêu anh hùng đều có ý chí hành thiện vô cùng mạnh mẽ, nhưng ở Batman, ý chí đó đuợc thử thách bằng vô số sự kiện khác nhau, tạo nên nét hấp dẫn cho nhân vật này. Do đó mà trong phần lớn các tác phẩm chuyển thể, các phiên bản khác nhau của Batman lại gây những sự hứng thú khác nhau cho người xem (Dẫu không phải phiên bản nào cũng hay).

Trong nội dung ngắn của bài viết, hãy cùng chúng tôi điểm lại những khía cạnh khác nhau của thứ ý chí làm nên Batman nhé!

KHỞI NGUYÊN

Câu chuyện về Batman thường bắt đầu từ cái đêm định mệnh đó: Cậu bé Bruce Wayne đi xem phim với cha mẹ nhưng vì khó chịu với không khí tối tăm của rạp, cậu đã xin cha mình cho cả nhà về sớm. Cha cậu đồng ý và cả nhà cậu đi ra ngoài. Sau đó, họ chạm trán với một tên cuớp. Hắn nổ súng giết chết cha mẹ cậu. Bơ vơ giữa cuộc đời, Bruce Wayne dành nhiều năm tìm kiếm lý tưởng sống cho mình. Cuối cùng, cậu chọn hóa thân thành Batman (Nguời Dơi) và đối đầu với tất cả tội phạm ở thành phố Gotham quê nhà, dù cho chúng là băng đảng tội phạm hay những tên biến thái, hay thậm chí là những vị thần muốn hủy diệt vũ trụ.

Trong bản phim Batman Begins năm 2005 do Christopher Nolan đạo diễn và Christian Bale đóng vai Batman, nhân vật chính của chúng ta đã dành cả tuổi thanh niên đi khắp thế giới, học hỏi về bọn tội phạm. Nhưng bài học để hoàn chỉnh mindset cho Batman chỉ đến với anh khi Bruce Wayne tham gia khóa huấn luyện của Ra's Al Ghul, ông trùm của tổ chức Shadow League (Liam Neeson đóng).

Ra's Al Ghul đã chỉ ra rằng cái mà Bruce Wayne còn thiếu trong đêm định mệnh và cả trong quãng đời vừa qua là "the will to act" (ý chí hành động). Giữa mặt hồ băng giá, hai thầy trò vừa so gươm vừa đấu trí với nhau bằng những đoạn hội thoại ngắn nhưng sắc bén vô cùng:

Ra's Al Ghul: Cái chết của cha mẹ anh không phải lỗi của anh.

Ra's Al Ghul: Mà là lỗi của cha anh,

Ra's Al Ghul: Cơn giận của anh không thay đổi sự thực là cha anh đã thất bại trong việc thực sự hành động.

Bruce Wayne: Gã đó có mang súng.

Ra's Al Ghul: Điều đó sẽ ngăn anh (hành động) chứ?

Bruce Wayne: Tôi đã rèn luyện mình!

Ra's Al Ghul: Rèn luyện chẳng là gì cả! Ý chí mới là tất cả!

Ra's Al Ghul: Ý chí để hành động!

Ngoài bài học về ý chí hành động, Ra's Al Ghul còn dạy cho Bruce Wayne về việc hóa thân thành một huyền thoại, vượt lên hình ảnh một con người cụ thể để trấn áp tội phạm. Chính những bài học đó đã đưa Bruce Wayne đến quyết định trở thành Batman, một người đấu tranh cho chính nghĩa và trật tự bằng cách gieo vào lũ tội phạm nỗi sợ hãi trước đôi cánh dơi và bóng tối.

ĐỐI ĐẦU VỚI SỰ HỖN LOẠN

Trong phần tiếp theo của Batman Begins, chúng ta có bộ phim The Dark Knight (2008) với 3 ác nhân chính: Maroni (Eric Roberts đóng), ông trùm tội phạm cùng với Joker (Heath Ledger thủ vai) và Two Face- Harvey Dent ( Aaron Eckhart thủ vai). Ba tên tội phạm đại diện 3 khía cạnh khác nhau trong mặt tối của con người, và thông qua cái cách mà Batman xung đột với họ, chúng ta thấy được ý chí của anh đã chịu những thử thách như thế nào.

Maroni, ông trùm của tập đoàn tội phạm đã chiếm giữ Gotham suốt nhiều năm. Hắn là biểu tượng của lòng tham vật chất tầm thường của con người. Batman đã dùng sức mạnh vũ lực, tri thức của mình hỗ trợ hệ thống pháp luật của Gotham bắt gọn Maroni và đám tay chân. Có thể thấy, lòng tham vật chất tầm thường của những kẻ tội phạm "bình thường" không thể nào đấu lại với ý chí hướng thiện của Batman. 

Thứ có thể đấu lại với Batman, thậm chí khiến anh gần như suy sụp, đó chính là sự hỗn loạn (chaos) được gieo rắc bởi tên hề Joker, một tác nhân của hỗn loạn (Agent of chaos) như chính hắn thừa nhận. Joker không muốn tiền bạc hay quyền lực, hắn muốn mọi người phát điên như hắn và đưa thế giới này vào sự hỗn loạn. Toàn bộ mong muốn của hắn gói gọn trong câu nói của Alfred, quản gia nhà Bruce Wayne:

"Có những kẻ chẳng tìm kiếm thứ gì hợp lý, như tiền bạc chẳng hạn. Chúng chẳng thể bị mua chuộc, bắt nạt, và ta cũng chẳng thể nói lí hay thương thuyết với chúng. Có những kẻ chỉ muốn nhìn thế giới này chìm trong biển lửa."

Trước một kẻ thù bất chấp như thế, ý chí của Batman đã chọn cách chiến đấu đến cùng với hắn: Anh dùng thiết bị nghe lén hàng triệu người để truy dấu Joker. Anh chọn cách nhận hết tội lỗi khi Harvey Dent biến chất để giữ cho những điều mà Harvey từng đại diện được hoàn thành. 

Có rất nhiều người xem phim đã nghĩ rằng Joker thắng vào cuối phim khi hắn tha hóa được Harvey Dent, biến Batman thành kẻ bị truy nã. Nhưng thực ra xung đột giữa Batman (lý trí, trật tự) và Joker ( bản năng cá nhân, sự hỗn loạn) vốn chẳng thể nào kết thúc hay ngã ngũ bởi cuộc xung đột đó đã tồn tại từ thuở sơ khai đến giờ và sẽ còn tiếp tục. Và Batman đã chọn cách dùng ý chí gìn giữ niềm tin của mình lẫn những người dân Gotham. Thế nên nếu Joker có những "chiến thắng" như tha hóa Harvey Dent, gieo rắc nỗi sợ vào dân Gotham thì Batman cũng có những "chiến thắng" của mình: đám cảnh sát bẩn của Gotham bị thanh trừng, tội phạm bị bắt và xử tội sau cái chết của Harvey Dent. Và tuyệt vời nhất là người trên hai chuyến phà đã không kích nổ chiếc phà còn lại khi bị Joker dồn ép, khiến Batman có thể đáp lại Joker:

"Không phải ai cũng xấu xa như mày!"

Còn Harvey Dent? Anh ta chính là ví dụ minh họa cho thứ mà Batman sẽ trở thành nếu ý chí không đủ mạnh và để cho thù hận chiếm lĩnh. 

Vốn là một công tố viên, Harvey Dent đã rất khôn khéo trong chiến dịch chiến đấu chống tội phạm có tổ chức tại Gotham: anh không nhận hối lộ, không sợ bị ám sát và cùng Batman lên kế hoạch chống tội phạm. Tuy nhiên, khi Rachel, cô gái mà cả Harvey lẫn Batman cùng yêu, chết vì kế hoạch của Joker, Harvey đã vô cùng tức giận. Sau đó, anh bị Joker tẩy não và tin rằng thế giới này chỉ có một sự phán xét công bằng duy nhất: Sự may rủi.

Harvey trở thành ác nhân Two Face (Hai mặt) do nửa mặt bị bỏng nặng và cũng do anh ta dùng cách gieo đồng tiền để phán quyết ai sống, ai chết. 

Trong cuộc đối đầu giữa ba người (Batman, Harvey, Cảnh sát trưởng Gordon) ở cuối phim, Batman đã chấp nhận sự phán xét của Harvey (một viên đạn vào người) nhưng đồng thời, anh cũng đã phải giết Harvey để ngăn anh ta giết chết con trai Gordon. Điều này cho thấy rằng dù nội tâm có sự đồng cảm với Harvey, nhưng vào phút cuối, ý chí hành động (will of act) mà Batman luôn giữ trong lòng đã giúp anh ngăn cản Harvey giết hại người vô tội.

Cái kết của The Dark Knight cho thấy một Batman thân thương tích, nhưng ý chí của anh lại tỏa sáng hơn bao giờ hết, thế nên Jim Gordon đã gọi anh là "Người thủ hộ thầm lặng, vị hộ pháp cần mẫn, một Hiệp Sĩ Bóng Đêm". Không ít khán giả đã comment lại cảm xúc của mình trên các mạng xã hội về lần đầu xem qua cảnh này, điểm chung là họ cảm nhận được sự xúc động và trào dâng của ý chí do nhân vật Batman đem lại, khiến đôi mắt họ như nhòe đi vì nước mắt trong khi máu nóng sục sôi.

NGĂN CẢN SỰ THA HÓA CỦA CHÍNH MÌNH

Nhân vật Harvey Dent mà tôi nhắc đến ở trên có một câu nói để đời: "Ta sẽ chết như một anh hùng hay sống đủ lâu để thấy mình trở thành tội đồ".

Trong bản phim hoạt hình Justice League: Crisis on Two Earths, Batman đã đụng độ một đối thủ đáng sợ không kém gì Joker trong The Dark Knight. Đó chính là Owlman, phiên bản độc ác của chính Bruce Wayne.

Ở một thế giới song song khác, Bruce Wayne đã chọn cách trở thành ác nhân Owlman sau cái chết của cha mẹ mình. Giờ đây, Owlman cùng bè lũ ác nhân của hắn đang thực hiện một kế hoạch vô cùng kinh khủng: Hủy diệt trái đất bản gốc, nơi xuất phát của mọi thế giới song song. Có nghĩa là, kế hoạch của Owlman là hủy diệt tất cả những ai đã sống và sẽ sống trong tất cả các thế giới song song.

Batman bước vào trận chiến cuối cùng với Owlman bằng một thân thể đầy thương tích, nhưng anh đã lừa được Owlman và tống hắn cùng quả bom đến một thế giới song song khác, bảo vệ thành công trái đất bản gốc.

Trước khi tống Owlman đi, Batman đã nói:

"Có một sự khác biệt giữa ta và ngươi. Cả hai ta đều nhìn vào hầm ngục, nhưng khi nó nhìn lại chúng ta, ngươi đã chớp mắt."

Câu nói của Batman là dựa trên câu danh ngôn của triết gia Đức Friedrich Nietzsche: 

"Hãy coi chừng để ngươi không trở thành quái vật khi chiến đấu với chúng... Vì khi ngươi nhìn chằm chằm vào hầm ngục, hầm ngục ấy cũng sẽ nhìn ngược lại về phía ngươi."

"Hầm ngục" trong cả hai câu nói là đại diện cho phần xấu ác của mỗi chúng ta. Nhưng với ý chí của mình, Batman đã chọn cách chiến đấu (nhìn vào hầm ngục) và không hề nao núng (chớp mắt) trước sự cám dỗ của nó.

Qua nhiều năm tháng, người hâm mộ đã thấy một Batman với ý chí, sự kiên định của mình đấm thẳng mặt Superman (The Dark Knight Returns) hay đấu trí cùng New God Darkseid ( Superman/Batman: Apocalypse). Và đó là lí do mà fan hâm mộ luôn háo hức chờ đợi những phiên bản mới của Batman: để được tự hào và nhắc nhở bản thân về thứ sức mạnh mang tên "ý chí" luôn tiềm tàng trong trái tim của mỗi con người.