Sapiens: Lược sử loài người - 70.000 năm phát triển của nhân loại chưa bao giờ dễ hiểu đến thế!

Đăng bởi Mỹ Dung | Share 0 | 1296 Views | 2022-04-09

Được dịch sang hơn 60 ngôn ngữ, lọt vào danh sách những tác phẩm bán chạy nhất của The New York Times, trở thành hiện tượng toàn cầu chỉ sau 1 năm xuất bản và được hàng loạt người nổi tiếng và thành công trên thế giới khuyến đọc, vậy “Sapiens - lược sử loài người” có gì hấp dẫn?

Một góc nhìn đặc biệt

“Tôi muốn giới thiệu cuốn sách này cho bất cứ ai hứng thú quan tâm tới một cách nhìn đầy hấp dẫn và thú vị về lịch sử ban đầu của con người. Harari kể về lịch sử loài người theo một cách dễ tiếp cận khiến bạn thật khó có thể đặt nó xuống” - Bill Gates

“Cuốn sách bán chạy nhất thế giới về chủ để lịch sử” - đây là danh hiệu được nhiều cây bút dùng để mô tả về “Sapiens - Lược sử loài người” - cuốn sách của nhà nghiên cứu lịch sử người Israel Yuval Noah Harari. Được chính thức xuất bản ấn bản tiếng Anh năm 2014, kể từ đó, cuốn sách đã liên tục được tái bản, chỉnh sửa, bổ sung và được độc giả khắp thế giới đón nhận như một hiện tượng.

Tác giả Yuval Noah Harari

Giới thiệu về tác giả:

Yuval Noah Harari sinh năm 1976, là một nhà nghiên cứu lịch sử người Israel. Năm 2002, ông nhận bằng Tiến sĩ của Đại học Oxford, hiện là giảng viên khoa Lịch sử, Đại học Hebrew ở Jerusalem. Ông chuyên nghiên cứu về lịch sử thế giới, lịch sử thời Trung cổ và lịch sử quân sự. Ông cũng hướng tới nghiên cứu những vấn đề lớn mang tính khái quát về mối quan hệ giữa lịch sử và sinh học. Ông đã viết rất nhiều sách và

Sapiens – Lược sử loài người là một trong hai cuốn sách được đánh giá là nổi bật nhất của ông.

Những tác phẩm nổi bật đã xuất bản tại Việt Nam của ông:

Sapiens - lược sử loài người
Homo deus - lược sử tương lai
21 bài học cho thế kỷ 21

Điểm đầu tiên khiến “Sapiens - Lược sử loài người” đặc biệt hơn rất nhiều cuốn sách về đề tài lịch sử khác, đó chính là cách tiếp cận của chính tác giả. Khi viết cuốn sách này, Harari dường như tách bản thân ra khỏi chính giống loài mình thuộc về, để nhìn nhận “loài người” (Homo Sapiens - người tinh khôn) dưới góc nhìn của một nhà khoa học. Từ đó, ông thoải mái phân tích mọi khía cạnh của loài người, từ câu chuyện từ thời thuở sơ khai cho đến suốt lịch sử phát triển và tiến hóa kéo dài hơn 70 ngàn năm cho tới tận ngày nay. Chính cách đặt điểm nhìn thú vị này đã giúp “Sapiens - Lược sử loài người” có được góc nhìn khá khách quan, khi loài người giờ đây cũng được nghiên cứu, phân tích hệt như loài chim, loài cá, hay mọi loại động vật khác trên Trái đất mà chúng ta từng viết sách.

Các họ hàng thân thuộc của chúng ta - những "loài người khác" từng tồn tại: Homo Rudolfensis (Đông Phi), Homo Erectus (Đông Á), và Homo Neanderthalensis (châu Âu và Tây Á)

Không chỉ đơn giản là quay về một thời kỳ lịch sử nhất định từ vài trăm, vài nghìn năm trước như nhiều cuốn sách lịch sử khách, “Sapiens - Lược sử loài người” mở đầu ở tận… 14 tỷ năm trước, khi vạn vật bắt đầu thành hình, đặt nền móng cho hóa học, vật lý, sinh học và lịch sử. Cách mở đầu tưởng như hơi “đao to búa lớn” này hóa ra lại phù hợp một cách hoàn hảo với giọng văn bình thản, nhẹ nhàng pha chút hóm hỉnh của tác giả, khiến tất cả chúng ta ngay lập tức bị cuốn hút vào một chuyến hành trình du hành thời gian đầy màu sắc do chính Harari là hướng dẫn viên.

Hàng trăm câu hỏi được giải đáp

Nội dung chính của “Lược sử loài người” bao gồm 4 phần: Cách mạng nhận thức của Sapiens (khoảng thời điểm 70.000 TCN), Cách mạng nông nghiệp (khoảng thời điểm 10.000 TCN), Sự thống nhất của loài người (đề cập đến các tổ chức chính trị với đế chế toàn cầu), và Cách mạng khoa học (khoảng thời điểm 1500 CN). Đọc “Sapiens - Lược sử loài người”, chắc hẳn ai trong chúng ta cũng có những khoảnh khắc vỡ òa khi hàng loạt những thắc mắc đều lần lượt được tác giả giải thích vô cùng cặn kẽ. Từ những thứ tưởng chừng ai cũng tường tận như lịch sử tiền tệ, cho đến lý do hình thành tín ngưỡng, tôn giáo, hay những cuộc cách mạng đã thay đổi loài người mãi mãi.

Những cột mốc quan trọng trên hành trình trở thành giống loài thống trị của loài người

Dù không đi quá sâu vào một thời kỳ, hay một khái niệm văn hóa, xã hội nào cụ thể, nhưng hơn 400 trang sách của “Sapiens - Lược sử loài người” cung cấp cho độc giả lượng thông tin bao quát và khách quan, dù đôi chỗ cũng có chút quan điểm và chiêm nghiệm của chính tác giả.

Và những câu hỏi còn bỏ ngỏ

Ngoài cung cấp câu trả lời cho vô vàn câu hỏi và khái quát chúng theo một trình tự vô cùng tuyến tính và logic, “Sapiens - Lược sử loài người” cũng bỏ ngỏ rất nhiều câu hỏi lớn về cái giá của sự tiến hóa thần tốc của loài người, những tác động tiêu cực của chúng ta lên thiên nhiên và môi trường, cũng như bản chất thật sự của “hạnh phúc”.

"Bước nhảy vọt ngoạn mục từ vị trí giữa lên đầu chuỗi thức ăn mang đến những hệ quả to lớn. Các động vật ở đỉnh kim tự tháp, như sư tử và cá mập, đạt được vị trí đỏ rất từ từ qua hàng triệu năm. Điều này cho phép các hệ sinh thái có thể phát triển một cơ chế tự kiểm soát và cân bằng để ngăn chặn sư tử và cá mập không gây ra thiệt hại quá lớn. [...] Ngược lại, loài người lên tới đỉnh nhanh tới mức các hệ sinh thái đã không có thời gian để điều chỉnh. Hơn nữa, con người cũng thất bại trong việc tự điều chỉnh. Hầu hết các loài ăn thịt hàng đầu của hành tinh là những sinh vật có kích thước lớn. Hàng triệu năm thống trị đã làm chúng đầy tự tin. Homo sapiens ngược lại giống như một tên độc tài trong nền “Cộng hòa chuối”. Chúng ta sợ hãi và lo lắng khôn nguôi về vị trí của mình, điều đó khiến cho chúng ta độc ác và nguy hiểm gấp đôi. Nhiều tai ương trong lịch sử, từ các cuộc chiến tranh chết chóc đến những thảm họa sinh thái , đều là hậu quả của bước nhảy vọt tiến hóa quá vội vàng này."

(Trích “Sapiens - Lược sử loài người”)

Không chỉ vậy, một số luận điểm được chính tác giả Harari đưa ra cũng là đề tài tranh luận sôi nổi trên các diễn đàn yêu sách toàn thế giới, mà điển hình là quan điểm cho rằng Cách mạng nông nghiệp là sai lầm lớn nhất lịch sử nhân loại. Dưới góc nhìn của mình, ông cho rằng xã hội nông nghiệp khiến tỉ lệ bạo lực cũng như các vấn đề xã hội gia tăng, dù chính nhờ bước đệm quan trọng của thời kỳ này mà con người mới tìm ra được chữ viết, ngôn ngữ, hay những kỹ nghệ tinh xảo được lưu giữ tới tận thời đại ngày nay.

Tuy vậy, đôi chút quan điểm cá nhân của tác giả cũng không khiến chúng ta phủ nhận được giá trị tri thức to lớn mà hơn 400 trang sách của “Sapiens - Lược sử loài người” mang lại. Những quan điểm gây tranh cãi kể trên có chăng chỉ chừa thêm chỗ cho mỗi độc giả vận dụng tư duy phản biện, và tạo thêm động lực để chúng ta suy nghĩ, mày mò nghiên cứu, tự bồi đắp nên kiến thức cá nhân từ chiếc sườn thông tin mà tác giả đã dày công gầy dựng.

Có thể nói, “Sapiens - Lược sử loài người” giúp bài giảng lịch sử về 70 ngàn năm tiến hóa và phát triển của loài người chưa bao giờ gần gũi, dễ hiểu và có phần giải trí đến vậy. Đây chắc chắn sẽ là cuốn sách đáng giới thiệu cho bất cứ người bạn nào chúng ta quan tâm, để chí ít thì chúng ta cũng có thêm những chủ đề chất lượng mà luận đàm mỗi khi “cà phê chém gió” với người thân bạn bè.

“Sapiens - Lược sử loài người” là sự kết hợp giữa lịch sử và sinh học, khiến việc mô tả và giải thích các sự kiện lịch sử không hề bị khô khan. Tác phẩm viết về sự phát triển của loài người (Homo Sapiens) từ một loài động vật bậc trung đơn thuần lên thành đứng đầu hệ sinh thái, và song song với nó là các sự kiện lịch sử (cách mạng nhận thức, cách mạng nông nghiệp,..) Tác giả giúp chúng ta có cái nhìn khác về những điều mà chúng ta tưởng chừng như là mình đã hiểu : tôn giáo bản chất là gì, tại sao con người thống trị được trái đất....
Sách chốt lại với câu hỏi cho chúng ta suy nghĩ : Liệu có điều gì nguy hiểm hơn những vị thần bất mãn (ý nói con người chúng ta hiện tại) và vô trách nhiệm, khi họ không biết mình thật sự muốn gì?”
Anh Ngọc Mỹ (CEV12)

“Khi đọc xong cuốn sách này, trong đầu mình bật ngay lên suy nghĩ: “Con người thật vĩ đại nhưng cũng thật đáng sợ.” Đây là cuốn sách mình 'highly recommend' cho những ai yêu thích lịch sử cũng như tâm lý, xã hội và sinh học. Sách này đưa người đọc đi hết từ bất ngờ này đến bất ngờ khác với cách lồng ghép các ví dụ dễ hiểu và gần gũi. Rất dễ để hình dung về các khái niệm mà tác giả đưa ra. Tuy cũng có một số điểm mình không đồng tình lắm nhưng thật sự ấn tượng với kho kiến thức và cách lập luận của tác giả trong cuốn sách này.”
Chị Ngọc Mai (CCV)

Còn bạn, bạn nghĩ sao về cuốn sách Sapiens - Lược sử loài người? Hãy chia sẻ quan điểm cho chúng mình nhé!